Toplumsal, bireysel, ailevi, ekonomik vb. sorunlarımızın tüm çözümleri Kur’an-ı Kerim’de mevcuttur. Ne acıdır ki insanımız bu konuda elinin altında bulunan hazineyi fark edememekte, çözümleri çok farklı kaynaklarda arayarak hem dünyevi hem de uhrevi buhrana sürüklenmektedirler.
Kur’an-ı Kerim ki, insanlığa rahmet olarak gönderilen peygamber Efendimizin (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) canlı örneği olduğu, Ashâb-ı Kiramın ve onların yolunda devam edegelen ümmetin tabi oldukça, hem dünyada hem ahrette mutlu olacağı ilâhî mesajdır. Kur’an-ı Kerim’e uymak; onu okumak, anlamak ve helalini helal, haramını haram kabul ederek hazmetmekle ancak gerçekleşebilir. Eşrefi mahlûkat olarak yaratılan insan Kur’an-ı Kerim’i okumak, ezberlemek, dilini incelikleriyle öğrenerek manasına nüfuz etmekle yükümlüdür. Bu, insan için çok zor olmamakla beraber, insanın hayat programının bir numaralı gündemi olmak zorundadır. Zaten insanoğlunun istediği zaman yapabildiklerini düşündüğümüzde, dünya tarihinden beri bütün canlılar aynı kabiliyette ve aynı uygarlık seviyesinde bulunmasına rağmen, istisna olan insan devamlı gelişmiş ve gelişmeye açık olarak da yaşamaya devam etmektedir.
Hülasa insanoğlu tam manasıyla inanarak Kur’an-ı Kerim’i anlamak, yaşamak ve toplumsal hayatla, müspet ilimle özdeşleştirmek suretiyle, en ziyade mutluluğu ve hazzı yakalayacaktır. Toplumsal, bireysel, ailevi, ekonomik vb. sorunlarımızın tüm çözümleri Kur’an-ı Kerim’de mevcuttur.
Ne acıdır ki insanımız bu konuda elinin altında bulunan hazineyi fark edememekte, çözümleri çok farklı kaynaklarda arayarak hem dünyevî hem de uhrevî buhrana sürüklenmektedirler.
Kur’an-ı Kerim’e eğitim açısından bir bakalım. Aşağıda sıralayacağımız birkaç maddelik davranış misallerine nasıl çözüm getiriyor? Nasıl değinmiş? Hep birlikte gözden geçirelim:
- İnsandaki bozgunculuk duygusunu Kur’an mutedil bir dil kullanarak eğitir. Mesela “Ey insanlar! Bir topluma karşı beslediğiniz kin sizi saldırıya sevk etmesin. İyilik ve takva üzerinde yardımlaşın. Günah ve düşmanlık üzerinde yardımlaşmayın. Allah’tan korkun çünkü Allah’ın azabı çetindir.” (Mâide: 2)
- Cehalet vasfı Kur’an’da birçok yollarla eğitilir. İlmin ve âlimin yüce tutulması, insanların ilme teşvik edilmesidir. “Deki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer: 9) “Rabbim benim ilmimi arttır de” (Tâhâ: 114) Yine Kur’an-ı Kerim’de tefekkür, teakkül, tebeddüt ve benzeri hasletlerle ilme ve bilgiye davet eden 700’den fazla âyet vardır.
- Şükür: “Hatırlayın ki Rabbiniz size: Eğer şükrederseniz, elbette size (nimetimi) artıracağım ve eğer nankörlük ederseniz hiç şüphesiz azabım çok şiddetlidir!” (İbrahim: 7) diye bildirmişti.
- İçine düştüğümüz sıkıntı ve zor şartlarda ümitsizliğe kapılmayı Kur’an hoş görmemiş ümitli olmamızı istemiştir. Yakup peygamber, oğullarına şöyle bir öğretide bulunuyordu: “Ey oğullarım Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Zira inançsız toplumdan başkası Allah’ın rahmetinden ümit kesmez.” (Yusuf: 87) Yine Kur’an, “böbürlenip şımaranların sonunun genelde felaket olduğunu ve verilen nimetlere böbürlenen insanları Allâh-u Teâlâ sevmediğini belirtir.” (Nisa: 36 – Lokman: l8) İnsandaki acelecilik vasfı sabırla eğitilir: “O halde sen de Peygamberlerden azim ve irade sahiplerinin sabrettikleri gibi sabret, onlar için acele etme.” (Ahkâf: 35)
Hülasa; insandaki duygular aşırılığa meyillidir. Burada geçen o aşırı duygular imtihan olarak yaratılmıştır. Kur’an bütün duyguları hep bir seviyede tutmaya çalışır. İnsanı eğitmek için Kur’an’da kullanılan değişik metodlar mevcuttur. Bunların birkaçını inceleyelim :
* Misal Yolu İle Eğitim: İnsan ruhunda üstün insanları taklid etme ve örnek alma duygusu vardır. Peygamberimiz Hz. Muhammed (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem)’i Allah en güzel örnek olarak göndermiştir. Peygamberlikten önce bile şahsi yaşantısında bir terbiyeci ve doğruluk rehberi olmuştur. Bütün insanlığa hitap eden eğitimcinin (örnek Müslüman) diğerlerine misal teşkil etmesi gerekir. Eğitimcinin, yani model Müslüman’ın yaşantısı belli ve açık olmalıdır. Söylediğini yaşamalı, kişilik bakımından güvenilir olmalı ve kemal vasfını taşımalıdır. Hz. Muhammed’in (Sallallâhü Aleyhi ve Sellem) hayatı her yönüyle bilinir ve ona “el-Emin” denirdi. Hacerül Esved’in yerine konması olayında, peygamberlikten önce olmasına rağmen hakemliği dillere destan idi.
* Kıssa Yolu İle Eğitim: İnsan, tarihini bilmek zorundadır. Mazideki önemli hadiseleri büyük bir ahenk içerisinde ortaya koymalıdır. Zikredilen ve zikredilmeyen kötü huylarla alakalı kıssalar anlatarak o huyların düzeltilmesi gerekir. Böylece o yanlışı yapan insan, kıssadaki düzeltmeyi kendine örnek alır. Maide: 27-31. Âyetlerde Habil’in Kabil’i öldürmesi ve karganın örnek alınarak gömülmesi, Kehf Sûresinin 32-42. âyetlerindeki âsi bağ sahibinin feryatları örnektir. Bu âyetleri, tefsirlerden incelemeniz önemle tavsiye edilir.
* Öğüt Yolu İle Eğitim: Kur’an aynı zamanda bir öğüt kitabıdır. Öğüt, birine nasihat edip kalbini yumuşatacak ve Allah’ın azabından korkutacak şeyleri nlatmak suretiyle, o kişinin müsbet karakter arzeder duruma gelmesini sağlamayı amaç edinen bir faaliyettir. “Eğer kendilerine verilen öğüdü yerine getirselerdi, onlar için hem daha hayırlı hem de (imanlarını) daha pekiştirici olurdu. (Nisa: 66) Lokman Sûresinde (13-19) Hz. Lokman’ın oğluna öğüt vermesi umumu bağlar.
* Şirk koşmaması. Şirk en büyük zulümdür.
* Ana - babasına iyi davranması. Önce Allah’a sonra ana - babasına şükretmesi gerektiği, masiyette onlara itaat olmadığı, * Bir amelin hardal tanesi ağırlığınca da olsa, bir kayanın içinde veya göklerde de olsa Allah’ın (Celle Celâlühü) onu karşısına getireceği,
* Namaz kıl, iyiliği emret ve kötülükten vazgeçmeye çalış. Başına gelenlere de sabret. Doğrusu bunların azmedilmeye değer işler olduğunu,
* Küçümseyerek, insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürümenin Allah’ın sevmediği hasletlerden olduğunu,
* Yürüyüşünde tabii ol, sesini alçalt, seslerin en kötüsünün merkep sesi olduğu söylenir ve nasihat edilir.
* Tergip, Terhib (Teşvik Ve Sakındırma) Yolu İle Eğitim: İslâm terbiyesinin bu metodu; Allah’ın insanı rağbetten doğan lezzet, nimet, refah ile sakındırmadan meydana gelen elem, acı, kötü sonuç üzerine üzülme fıtratı ile yaratması üzerine bina edilmiştir. Ceza aslında her şahıs için zaruri değildir. İnsan vardır; bir örnek ve öğüt yeter. Eğer bir kişi örnek öğüt ve hayra davetle ve uzun süre sabırla yola gelmiyorsa cezaya gidilir.
Kur’an bütün eğitim metodlarını kullanır :
a) Kur’an, insanları Allah’ın razı olmaması ile korkutur.
b) Kur’an bazen (faizi bırakmayanlara karşı örnektir) (Bakara: 275-279) Allah’a ve Resûlüne harp açmakla korkutur.
c) Bazen de âhiret cezası ile sakındırır: “Ve onlar ki Allah ile beraber başka tanrıya yalvarırlar. Allah’ın haram ettiği canı haksız yere öldürürler ve zina ederler. Kim bunları yaparsa günahının cezasını bulur. Kıyamet günü onun için azab kat kat yapılır ve azabın içinde hor ve hakir olarak kalır.” (Furkan: 68-69)
d) Bazen de dünyevî ceza ile sakındırır: “Eğer topluca çıkmazsanız (Allah) size acı bir şekilde azab eder ve yerinize sizden başka bir topluluk getirir.” (Tövbe: 39) Zina ve hırsızlık cezası gibi...
Teşvik konusunda hem dünya hem de âhiret hayatında mükâfat vaadedilir. (Nebe: 31-36. – Mütaffifin: 22-26. – İnsan: 11-22. – Gafir: 51. – Hac: 15. âyetler) Yine sakındırma ile alakalı bu hadîsi şerifi örnek verebiliriz: “Üç kişi vardır ki Allah onlarla kıyamet günü konuşmayacak ve onları tezkiye de etmeyecektir. Hem onlar için acıklı bir azab vardır;
1) Kibrinden dolayı elbisesini yerde sürükleyen,
2) Verdiğini başa kakan,
3) Ticaret malı için yalan yere yemin ederek fiyat yükselten.” Bütün insanların zaaf noktalarını en iyi bilen tabii ki Allâh-ü Teâlâ’dır. Onları en iyi eğitmenin yolunu Peygamberlerimiz (Aleyhimesselâm)’ı da örnek kılarak göstermiştir. Müslüman’a ibâdet ve itaatle birlikte, söz dili ile değil de öz dili, yani davranış ile örnek olmak düşmektedir ki, Rabbim hepimize bu şerefi nasip eylesin. Rabbim Ramazan ayından ziyadesi ile istifade ederek hâl dilini geliştirme ve yılın on iki ayına mahsus bir özellik hâline getirmeye tüm Müslüman kardeşlerimizi muvaffak eylesin.
Selâm ve duâ ile…
Arifan dergisi
Kayıtlar
0 yorum:
Yorum Gönder